Op vrijdag 26 juni is in het Trimbos Instituut in Utrecht het Cultuursensitief addendum bij de Multidisciplinaire Richtlijn (MDR) Schizofrenie gepresenteerd. Een werkgroep met daarin diverse disciplines heeft de MDR samengesteld met een adviesgroep van wetenschappers en experts uit het veld van de transculturele psychiatrie. Het resultaat is een 171 pagina’s tellend boek en een samenvattingskaart van 4 pagina’s.

Tijdens de presentatie schetste projectleider Matthijs Oud het ontwikkelingsproces van de MDR met dank aan allen die meegewerkt hebben. Nathalie Veen, voorzitter van de werkgroep, benadrukte een aantal aandachtspunten en gaf tips bij het gebruik van het addendum. Lid van de adviesgroep prof.dr. Frank Kortmann stond stil bij de discussie rondom de diagnose schizofrenie vanuit transcultureel psychiatrisch perspectief. Psychiater en antropoloog Mario Braakman hield een betoog over etnopsychofarmacologie, waarin de dosering van antipsychotica sterk afhangt van de snelheid van het afbreken van dit medicijn bij diverse etnische groepen.

In het addendum is er volop aandacht voor het Culturele Interview (CI), wat ook tijdens de presentatie ruim aan bod kwam. Naast de eerste versie van het CI en het Cultural Formulation Interview uit de DSM-5 is ook een speciale versie voor psychotische stoornissen opgenomen in het boek.

Er is aandacht voor het belang van contact bij patiënten van verschillende afkomst, de problemen bij het diagnosticeren van schizofrenie bij deze doelgroep en de behandeling. Benadrukt wordt het belang van de naastbetrokkenen van schizofreniepatiënten.

Het addendum en de samenvattingskaart zijn hulpmiddelen voor de zorgpraktijk en te bestellen via de website van het Trimbos Instituut: www.trimbos.nl/webwinkel.

Meer informatie
Matthijs Oud moud@trimbos.nl
Kijk op www.ggzrichtlijnen.nl voor een overzicht van alle richtlijnen.

In deze YouTube-film vertelt dr. Roberto Lewis-Fernández over het Cultural Formulation Interview, die in de DSM-5 te vinden is.

Een Cultureel Interview is door elke hulpverlener af te nemen, maar soms kan het helpen om wat kennis over het land van herkomst te hebben om de verkregen informatie te duiden.  Onder de noemer ervaringen met het Cultureel Interview zijn deze posts bedoeld om wat van die kennis te delen.

Een trainee viel het tijdens een cultureel interview op dat de meer ervaren onderzoeker snel schakelde tussen wat een patiënt vertelde over het geloof van zijn ouders en kennis over geloofsstromingen in dat land, in dit geval Afghanistan. Het is hier niet de bedoeling om een uitgebreid wetenschappelijk kloppend vertoog over geloofsstromingen te houden, maar om hulpverleners met beknopte informatie op weg te helpen om het verhaal van hun patiënten beter te kunnen begrijpen.

In Afghanistan zijn de meeste mensen moslim, onder wie Sji’ieten en Soennieten. Het verschil gaat terug tot de opvolging van de profeet Mohammed in 632: Soennieten beschouwden de schoonvader Abu Bakr als opvolger, Sji’ieten de schoonzoon Ali. Wereldwijd zijn Soennieten veruit in de meerderheid (80 %) en alleen in het Midden-Oosten zijn er problemen tussen beide geloofsstromingen.  Er zijn verschillen in geloofsopvatting en Sji’ieten bidden op een andere manier (met de armen langs het lichaam) dan Soennieten (met de handen op elkaar op de buik).

In Afghanistan is de etnische groep de Pashtun Soennitisch, kan een andere etnische groep de Tadzjieken zowel Soennitisch als Sji’itisch zijn en is de minderheidsgroep de Hazara alleen Sji’itisch. Behalve verschillen in geloofsopvatting zijn er politieke problemen tussen de geloofsstromingen. Maar dat wil niet zeggen dat geen Sji’iet met een Soenniet kan omgaan of andersom.

Het komt voor dat Soennieten en Sji’ieten met elkaar trouwen, hoewel dat afhangt van de periode waarin het huwelijk gesloten is. Er kunnen periodes van relatieve rust zijn, maar dat kan zich later tegen zo’n stel keren. Als extremistische Soennieten bijvoorbeeld vinden dat de Soennitische man teveel samenwerkt met het Amerikaanse of Britse leger, dan werkt het feit dat hij met een Sji’itische vrouw getrouwd is tegen hem. En daar kunnen de kinderen dan weer de dupe van worden, als het hele gezin om die reden het land moet ontvluchten.

Dit is een eerste bespiegeling op waar hulpverleners mee te maken kunnen krijgen in dit geval met verschillen tussen Soennieten en Sji’ieten in Afghanistan.